گیربکس کاهنده دور چیست
گیربکس کاهنده دور، از انواع گیربکس های صنعتی بوده که برای کاهش سرعت چرخش و در مقابل، افزایش گشتاور خروجی یک سیستم به کار می‌رود. به عبارت ساده‌تر، این دستگاه سرعت چرخش بالای یک موتور یا محرک را به سرعت چرخش پایین‌تر، اما با نیروی بیشتری تبدیل می‌کند.
انواع گیربکس کاهنده
به طور کلی، گیربکس‌های کاهنده را می‌توان بر اساس چند معیار طبقه‌بندی کرد.
- گیربکس‌های خورشیدی یا سیاره ای
- گیربکس‌های حلزونی
گیربکس حلزونی
گیربکس حلزونی یکی از انواع پرکاربرد گیربکس‌های کاهنده دور است که به دلیل ساختار خاص خود، ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. گیربکس حلزونی از دو جزء اصلی تشکیل شده است: یک مارپیچ (ماردون) و یک چرخ‌دنده. مارپیچ معمولاً از جنس فولاد سخت شده و چرخ‌دنده از جنس برنز ساخته می‌شود. این انتخاب مواد به دلیل مقاومت در برابر سایش و افزایش طول عمر گیربکس است.
مزایای گیربکس حلزونی
- نسبت انتقال گشتاور بالا: گیربکس‌های حلزونی قادرند نسبت انتقال گشتاور بسیار بالایی را در یک مرحله ایجاد کنند.
- خودقفل‌شوندگی: در بسیاری از موارد، گیربکس‌های حلزونی خاصیت خودقفل‌شوندگی دارند. این بدان معناست که اگر نیروی محرک قطع شود، بار به صورت ثابت باقی می‌ماند و به سمت پایین حرکت نمی‌کند.
- روانکاری آسان: به دلیل وجود یک لایه روغن بین مارپیچ و چرخ‌دنده، روانکاری این نوع گیربکس‌ها بسیار آسان است.
- ساختار ساده: ساختار ساده گیربکس‌های حلزونی، تعمیر و نگهداری آن‌ها را آسان‌تر می‌کند.
- ابعاد کوچک و وزن کم: نسبت به سایر انواع گیربکس‌ها، گیربکس‌های حلزونی معمولاً ابعاد کوچک‌تر و وزن کمتری دارند.
کاربردهای گیربکس حلزونی
گیربکس‌های حلزونی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، در صنایع مختلفی کاربرد دارند:
- صنعت بالابر: در بالابرها، آسانسورها و جرثقیل‌ها برای ایجاد نیروی بالا و کنترل حرکت بار
- صنعت بسته‌بندی: در ماشین‌آلات بسته‌بندی برای حرکت نوار نقاله‌ها و انتقال محصولات
- صنعت نساجی: در ماشین‌آلات نساجی برای کنترل سرعت و گشتاور
- صنعت خودرو: در برخی از مکانیزم‌های خودرو مانند تنظیم صندلی و شیشه‌ها
- صنعت نفت و گاز: در پمپ‌ها و کمپرسورها
انواع گیربکس حلزونی
گیربکس‌های حلزونی در انواع مختلفی تولید می‌شوند که از نظر اندازه، توان و نسبت انتقال گشتاور با هم متفاوت هستند. برخی از انواع رایج این گیربکس‌ها عبارتند از:
- گیربکس حلزونی کتابی: این نوع گیربکس به دلیل شکل ظاهری آن به کتاب معروف است و در صنایع مختلف کاربرد دارد.
- گیربکس حلزونی صنعتی گرد یا چدنی: این نوع گیربکس برای کاربردهای صنعتی سنگین طراحی شده است.
گیربکس خورشیدی
گیربکس خورشیدی یا سیاره‌ای، یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال کارآمدترین انواع گیربکس‌ها است. این نوع گیربکس به دلیل ساختار منحصر به فرد خود، نسبت به سایر گیربکس‌ها، مزایای قابل توجهی دارد. اجزای تشکیل دهنده گیربکس های خورشیدی یا سیاره ای عبارتند از:
- دنده خورشیدی (Sun Gear): در مرکز گیربکس قرار دارد و معمولاً به عنوان دنده محرک عمل می‌کند.
- دنده‌های سیاره‌ای (Planet Gears): این دنده‌ها به دور دنده خورشیدی می‌چرخند و در داخل یک قفسه قرار دارند.
- قفسه (Carrier): دنده‌های سیاره‌ای به این قفسه متصل هستند و با هم می‌چرخند.
- دنده رینگی (Ring Gear): یک دنده بزرگ است که اطراف دنده خورشیدی و دنده‌های سیاره‌ای را احاطه کرده است.
نحوه عملکرد
حرکت دنده خورشیدی باعث می‌شود که دنده‌های سیاره‌ای به دور آن بچرخند. این چرخش همزمان، باعث چرخش قفسه و در نتیجه چرخش دنده رینگی می‌شود. نسبت انتقال گشتاور در گیربکس خورشیدی به تعداد دندانه‌های هر یک از این اجزا بستگی دارد. همچنین از کاربردهای گیربکس خورشیدی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- صنعت خودروسازی: در گیربکس‌های اتوماتیک و سیستم‌های انتقال قدرت
- صنعت هوافضا: در سیستم‌های کنترل پرواز
- صنعت نفت و گاز: در پمپ‌ها و کمپرسورها
- صنعت نساجی: در ماشین‌آلات نساجی
مزایای استفاده از گیربکس کاهنده
گیربکس‌های کاهنده نقش بسیار مهمی در انتقال قدرت و کنترل سرعت در بسیاری از ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی ایفا می‌کنند. استفاده از این نوع گیربکس‌ها مزایای متعددی را به همراه دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- نسبت انتقال گشتاور بالا در ابعاد کوچک: گیربکس‌های خورشیدی می‌توانند نسبت انتقال گشتاور بسیار بالایی را در یک فضای کوچک ایجاد کنند.
- گشتاور خروجی بالا: این نوع گیربکس‌ها قادر به انتقال گشتاور بسیار بالایی هستند.
- راندمان بالا: راندمان گیربکس‌های خورشیدی معمولاً بسیار بالا است.
- عمر طولانی: به دلیل ساختار مقاوم و استفاده از مواد با کیفیت، عمر مفید این گیربکس‌ها بسیار زیاد است.
سخن آخر
گیربکس‌های کاهنده دور، پل ارتباطی بین نیروی محرکه با سرعت بالا و نیاز به گشتاور بالا در صنایع مختلف هستند و با انتخاب مناسب آن‌ها می‌توان به راندمان و کارایی بهینه دست یافت. با استفاده از گیربکس‌های کاهنده دور، می‌توانیم سرعت چرخش بالای موتورها را به نیروی چرخشی قدرتمند و کنترل‌شده‌ای تبدیل کنیم که برای انجام کارهای سنگین و دقیق ضروری است.
منبع: